Việc thu tiền bản quyền tác giả âm nhạc ở khách sạn bị chửi

Mới đây, một quyết định của cục bản quyền tác giả đã bị người dân chửi rủa vì thiếu tính hợp lý, mạng nặng tính chất kém năng lực.

Chuyện bản quyền ở Việt Nam sau bao năm bỏ ngõ đã được nói đến, nhưng hiện thực hóa nó lại quá chậm và còn nhiều thiếu sót, mới đây người dân thay nhau chửi rủa việc ra quyết định thu tiền bản quyền âm nhạc lên các khách sạn có mở tivi chạy các bài hát, phía Cục bản quyền thì bảo làm đúng luật, dân thì chỉ ra rõ sự vô lý trong quyết định này.

Vậy câu chuyện này là thế nào? Có lẽ đọc qua bài "Cục Bản quyền Tác giả: 'Khách sạn mở tivi phải trả tác quyền âm nhạc'" trên báo VnExpress sẽ rõ thêm được nhiều thứ:

Cục trưởng Bùi Nguyên Hùng cho rằng việc thu tiền sử dụng tác phẩm là đúng Luật Sở hữu Trí tuệ nhưng cần có lộ trình.

Sáng 25/5, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch họp về vấn đề thu phí tác quyền âm nhạc khi mở tivi tại các khách sạn ở Đà Nẵng đang gây bức xúc. Nhạc sĩ Phó Đức Phương - Giám đốc Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam (VCPMC) - giải thích việc thu phí dựa trên nền tảng luật pháp, tham khảo công ước Berne, hệ thống luật pháp quốc tế và áp dụng vào đời sống thực tiễn trong nước.

"Khách sạn mở tivi có âm nhạc phục vụ gián tiếp, dù ít hay nhiều cho doanh thu của khách sạn đó, tức là kinh doanh. Nguyên tắc là tổ chức cá nhân dùng âm nhạc phục vụ cho hoạt động kinh doanh thì có nghĩa vụ trả tiền", ông Phương nói.

Ông Bùi Nguyên Hùng - Cục trưởng Bản quyền Tác giả - khẳng định việc trả tiền là đúng với điều 33 Luật Sở hữu Trí tuệ và điều 35 Nghị định 100 cũng như các điều ước quốc tế.


Nhiều người đặt câu hỏi liệu trung tâm có thu sai đối tượng hay thu phí tác quyền hai lần, vừa với đài truyền hình, vừa với cơ sở kinh doanh khách sạn. Ông Nguyễn Hoàng Giang - Giám đốc VCPMC khu vực phía Bắc - nói phí đài truyền hình liên quan "quyền truyền đạt tác phẩm đến công chúng bằng phương tiện hữu tuyến, vô tuyến, mạng thông tin điện tử hoặc bất kỳ phương tiện kỹ thuật khác". Trong khi đó, thu phí cơ sở kinh doanh khách sạn dựa trên "quyền biểu diễn tác phẩm trước công chúng". Người dân mở tivi xem tại nhà không phải trả tiền bản quyền.

Một thắc mắc khác trong buổi họp báo là mức phí 25.000 đồng mỗi phòng khách sạn một năm từ đâu ra. Ông Phó Đức Phương cho biết đây là kết quả nhiều cuộc bàn bạc, cân nhắc của đơn vị ông và chỉ là "thu cho có". 

Giữ quan điểm đây là mức phí rất thấp, VCPMC khẳng định sẽ không giảm giá, trừ khi có sự đồng ý của tác giả hoặc chủ sở hữu quyền tác phẩm. Nếu thấy mức giá không phù hợp, doanh nghiệp có thể ngừng sử dụng. "Nếu VCPMC và các doanh nghiệp không tìm được tiếng nói chung, các cơ quan quản lý liên ngành sẽ vào cuộc", ông Nguyễn Hoàng Giang nói.

Năm 2016, VCPMC thu được hơn 70 tỷ tiền tác quyền trên cả nước và gần ba tỷ tại các tỉnh thành phía Nam. Số tiền này phần lớn đến từ các buổi biểu diễn ca nhạc, trình diễn tại quán bar... "Phí bản quyền thu từ các tivi trong khách sạn là rất nhỏ. Hiện tại chúng tôi không có số liệu cụ thể", ông Giang nói.

Trước thắc mắc các đơn vị kinh doanh có thể mở tivi nhưng không nghe nhạc mà chỉ xem các chương trình khác, làm thế nào để có cơ sở thu phí, VCPMC thừa nhận họ gặp rào cản công nghệ trong việc tính toán vấn đề này. Ông Giang cũng lật lại vấn đề cho rằng chủ kinh doanh cũng không thể kiểm soát nhạc trên tivi bởi âm nhạc còn bao gồm nhạc hiệu, nhạc quảng cáo, nhạc phim... Nhạc sĩ Phó Đức Phương nhận định những sản phẩm trên đều gián tiếp được sử dụng vào mục đích kinh doanh.

VCPMC đã tiến hành thu phí bản quyền thành công các khách sạn bốn, năm sao ở Hà Nội và TP HCM từ 10 năm nay. Những năm tới, đơn vị này tiến hành khảo sát và áp dụng quy chế này với các khách sạn hai, ba sao. Trung tâm đã thu một số khách sạn ở Đà Nẵng vài ba năm qua. Cho rằng việc tính toán khó cụ thể, trung tâm không giải thích rõ lý do thu đồng nhất mức phí 25.000 đồng cho mọi mô hình khách sạn, bất kể năm sao hay một sao.

Phía đọc giả hầu hết đều lên án và chỉ ra sự bất hợp lý trong quyết định thu phí bản quyền này lên khách sạn, bởi truyền hình khi phát nhạc đã bị thu phí bản quyền, người nghe ở đầu cuối lại cũng phải trả tiền bản quyền một lần nữa? Hiện tại là khách sạn, sau này sẽ còn những loại hình kinh doanh nào bị đòi tiền bản quyền?